Stojąc przed wyzwaniami kryzysu gospodarczego, współczesnych problemów wywołanych między innymi pandemią czy rosnącą inflacją, konsumenci oraz producenci żywności widzą potrzebę merytorycznej debaty o bezpieczeństwie żywnościowym i przyszłości zrównoważonych systemów produkcji żywności na szczeblu politycznym. Naukowcy podkreślają, że bez zaadresowania problemu produkcji żywności nie osiągniemy ustalonego celu ograniczenia ocieplenia klimatu do 2°C, nawet całkowicie eliminując emisje z paliw kopalnych. Tegoroczna konferencja klimatyczna COP27 również zauważa tę problematykę oraz potrzebę dyskusji w szerokim gronie. Organizowana od 5 lat w Warszawie konferencja Plant-Powered Perspectives to platforma do ponadsektorowej debaty i poszukiwania najlepszych rozwiązań dla polskiej gospodarki i systemu produkcji żywności.
Konferencja Plant-Powered Perspectives to pionierskie wydarzenie skupione na dyskusji o przyszłości branży produktów roślinnych i szeroko pojętej branży spożywczo-gastronomicznej. Tegoroczna edycja konferencji jak nigdy dotąd pokazała, że przemiany systemu żywnościowego zachodzą międzysektorowo, w ramach współpracy organizacji, start-upów, firm, instytucji oraz szczebla politycznego. Wszystkie muszą działać jak sprawny ekosystem, bo od ich powiązanych ze sobą działań zależy przyszłość etycznej produkcji żywności – a goście tegorocznej konferencji pokazali, że właśnie tam powinien znajdować się nasz cel.
Transformacja systemu żywnościowego – przykłady ze świata
Do tegorocznej dyskusji o trwającej transformacji systemu żywnościowego zaprosiliśmy przedstawicielkę Ambasady Izraela i Attaché ekonomiczną Sarah-Ann Madi, przedstawiciela Ambasady Królestwa Niderlandów i doradcę ds. polityki rolnej Olafa Horbańczuka oraz przedstawiciela francuskiej organizacji Agriculture Cellulaire France zaangażowanego w implementację posiłków roślinnych w stołówkach publicznych Nicolasa Bureau.
Izrael jest pionierem innowacji technologicznej produkcji żywności i wprowadzania nowoczesnych rozwiązań w tym obszarze. Rząd Izraela współpracuje z Ministerstwem Zdrowia w ramach wspierania roślinnych innowacji, by móc zapewnić bezpieczeństwo żywnościowe. Ministerstwo Rolnictwa również jest zaangażowane w systemową transformację poprzez wspieranie finansowe roślinnych alternatyw białka. Jest to bardzo dobry przykład sukcesu transformacji, która łączy wiele środowisk, podmioty instytucjonalne ze środowiskami akademickimi i biznesowymi, by móc osiągnąć cele zrównoważonej produkcji żywności. “Populacja świata się rozrasta, do 2050 roku ma być nas około 10 miliardów ludzi. W związku z tym musimy zajmować się kwestiami zabezpieczenia żywności i to w kontekście food techu, alternatywnych źródeł białka, uprawy zbóż. W ten sposób będziemy mogli poradzić sobie z głodem na świecie, a także innymi, gorącymi kwestiami i lepiej zająć się naszą planetą. Żeby to było możliwe, musimy inwestować w technologię produkcji żywności, w technologie przyszłości.
Uważam, że wszystkie rządy powinny się tymi kwestiami zajmować, bo jest to problem, który dotyczy całego świata. Inwestujemy w roślinną technologię, bo widzimy korzyści w perspektywie długoterminowej.
Sarah Ann Madi
Strategia Królestwa Niderlandów w obszarze transformacji systemu żywnościowego również zakłada współpracę rządu, naukowców oraz biznesu. Rząd Holandii postawił sobie za cel osiągnięcie pułapu 50% produkcji roślinnej w odniesieniu do całkowitej produkcji białka do roku 2030. Tym śladem podążają także podmioty biznesowe, największa holenderska sieć supermarketów Albert Heijn zadeklarowała, że do 2030 roku ponad połowa jej oferty będzie roślinna. Zrównoważony system jest kluczowym aspektem produkcji żywności. W Holandii oznacza to również zapewnienie bezpieczeństwa żywnościowego i priorytetyzację tego obszaru – stwierdził Olaf Horbańczuk.
We Francji transformacja systemu żywnościowego jest skupiona na systemie edukacji i roli żywienia zbiorowego w kształtowaniu zdrowych nawyków społeczności. Już w 2018 roku zaczęto wprowadzać dania wegetariańskie jako standard żywienia w stołówkach szkolnych. Od 2021 roku Francja wspiera przeciwdziałanie zmianom klimatycznym, wprowadzając raz w tygodniu posiłek bezmięsny w szkolnych stołówkach. Takie podejście do reformy żywienia w szkołach pozwala społeczności francuskiej na kształtowanie przyszłego pokolenia świadomych ekologicznie i odpowiedzialnych obywateli zaznajomionych z koncepcją diety planetarnej. Umożliwienie obywatelom podejmowanie odpowiedzialnych decyzji powinno być podstawą zrównoważonej transformacji. Jednocześnie wprowadzenie diety roślinnej do instytucji publicznych jest skutecznym sposobem na wspieranie lokalnej gospodarki i roślinnego rolnictwa opartego na zrównoważonej produkcji.
Roślinne innowacje w branży spożywczej
O rozwoju polskiej branży roślinnej mógł się na własne oczy przekonać każdy, kto był uczestnikiem lub uczestniczką Plant-Powered Perspectives w tym roku. Świadczyła o tym przede wszystkim strefa Innovation Showroom, dużo bogatsza niż do tej pory. Podczas konferencji miały miejsce aż dwie premiery nowych produktów – roślinnego tatara od Planeat oraz roślinnego tuńczyka Plantway. Swoje stoiska miały też polskie start-upy, które zostały zakwalifikowane do konkursu Plant-Powered Pitching – wysokobiałkowy ser z łubinu Serio, który zdobył główną nagrodę jury i publiczności; My Egg, roślinne jajko w płynie, pozwalające na szybkie przygotowanie naleśników, omletów czy jajecznicy – zdobywca drugiego miejsca w konkursie; oraz FoodJack, roślinny zamiennik mięsa z owocu chlebowca. Oprócz nowych graczy, produkty o mocnej już pozycji rynkowej zaprezentowały m.in. Magda Roślinna, It’s Bean, VioLife czy Zdrowidło. Uczestnicy naszego wydarzenia mogli przekonać się o konkurencyjności polskich produktów roślinnych na rynku europejskim i międzynarodowym. Bogaty rynek start-upów i ogromna ilość innowacji pozwala z dużą nadzieją patrzeć na przyszłość polskich marek spożywczych.
Jest to obszar gospodarki, który swoją dynamiką zdecydowanie potwierdza ogromny potencjał i udowadnia, że warto inwestować w innowacje i badania naukowe w obszarze roślinnych źródeł białka.
Rynek produktów roślinnych – dynamiczny wzrost sprzedaży
Podczas konferencji mieliśmy okazję wysłuchać ekspertów i ich perspektywy na teraźniejszość i przyszłość polskiego sektora roślinnego. Chociaż sprzedaż i tempo rozwoju rynku spada, to po przyjrzeniu się jego poszczególnym aspektom, prognozy są pozytywne.
- Alternatywy mięsa aż dwukrotnie zwiększyły swoją sprzedaż w porównaniu do początku roku, a 35% polskich konsumentów deklaruje ograniczanie mięsa według danych zaprezentowanych przez Monikę Dyrdę i Aldonę Padulę (Nielsen IQ).
- Już około 30% Polaków to fleksitarianie – potwierdził Grzegorz Mech z Gfk Polonia.
- Roślinny nabiał i mięso to kategorie produktów rozwijających się szybciej, niż pozostałe artykuły spożywcze, a do tego produkty roślinne cenowo zbliżają się do produktów odzwierzęcych.
Pomimo rosnącego niepokoju konsumentów spowodowanego wyzwaniami związanymi z pandemią, wybuchem wojny w Ukrainie i rosnącą inflacją, Polacy deklarują otwartość na nowe produkty. Zdrowie jest dla konsumentów bardzo ważne, a ochrona środowiska ma wpływ na ich wybory zakupowe.
Aldona Paduła
Finansowanie transformacji systemu żywnościowego
Dużym tematem tegorocznej konferencji było także finansowanie transformacji systemu żywnościowego i potrzeba systemowego wsparcia innowacyjnych start-upów i producentów roślinnej żywności.
Odpowiedzialność za przemiany systemu żywnościowego nie może spoczywać tylko na konsumentach. Oni mają dużą moc sprawczą, ale muszą mieć przestrzeń na zrównoważone wybory
Piotr Grabowski, foodtech.ac
To zdanie padło podczas panelu o źródłach finansowania roślinnej rewolucji. Biznes musi mieć warunki do zmian – potrzebujemy państwowych programów, za którymi idą konkretne rozwiązania, których potrzebujemy już teraz – nie mamy dużo czasu – dodała Karolina Kubara, współwłaścicielka marki Dobra Kaloria. Michał Siwek z PNB Paribas podkreślił, że te rozwiązania nadchodzą w ramach polityk środowiskowych i przygotować się do nich musi również sektor finansowy. Dzisiaj nie brakuje nam talentów czy technologii, brakuje nam kapitału, ale wiemy, że ten fundusz zbudujemy. Polska branża produktów roślinnych rozwija się dynamicznie i stawia na innowacje, jednak brak odpowiedniego systemu finansowania może zahamować jej rozwój na tle międzynarodowym. Roślinne alternatywy białka to opłacalna inwestycja dla sektora publicznego pod względem zrównoważoności, odpowiedzialności społecznej, zdrowia, a także ekonomicznej produkcji.
Troska o zdrowie katalizatorem przemian systemu żywnościowego
Z badań zaprezentowanych zarówno przez przedstawicieli GfK Polonia, jak i NielsenIQ, wynika, że zdrowie jest dla Polaków coraz ważniejsze i wpływa na ich decyzje zakupowe. W maju 2021 roku, w ramach badania GfK Behaviour Change, ponad połowa polskich gospodarstw domowych deklarowała, że w ostatnich 12 miesiącach poprzedzających badanie zwracała szczególną uwagę na zachowanie zdrowia psychicznego i fizycznego, m.in. poprzez ograniczenie niezdrowego jedzenia i zwrócenie się ku żywności wolnej od szkodliwych dodatków, żywności opartej w większym stopniu na roślinach.
Alicja Baska, przedstawicielka Polskiego Towarzystwa Medycyny Stylu Życia przypomniała, że obecnie w wytycznych leczenia cukrzycy, otyłości, chorób sercowo-naczyniowych, dieta roślinna jest zalecana obok diety fleksitariańskiej czy śródziemnomorskiej. W trakcie dyskusji eksperci podkreślali także, że model planetarny, który jest coraz bardziej popularny, jest bardzo elastyczny i motywuje do stopniowego wprowadzania zmian. Warto pamiętać, że Amerykańska Akademia Żywienia i Dietetyki uznaje diety roślinne za bezpieczne na wszystkich etapach życia, także sportowców, kobiet w ciąży czy małych dzieci.
Podsumowanie
Tegoroczna konferencja udowodniła, że branża produktów roślinnych w Polsce jest otwarta na innowacje i walczy o konkurencyjne miejsce na rynku europejskim. Na płaszczyźnie międzynarodowej również coraz częściej słyszymy o sukcesach oraz nowych rozwiązaniach technologicznych.
W połowie listopada tego roku pierwszy produkt firmy UPSIDE foods pochodzący z hodowli komórkowej został zaakceptowany przez Amerykańską Agencję ds. Żywności i Leków do dalszego procesu ewaluacyjnego i pozytywnie przeszedł pierwsze testy przed wprowadzeniem na rynek. Produkty powstające w procesach fermentacji precyzyjnej czy wykorzystujące metody drukowania 3D w celu odzwierciedlenia odpowiedniej tekstury, powoli stają się standardem branży alternatyw białka. Budowanie przewagi konkurencyjnej polskiej gospodarki w tym obszarze wymaga systemowego wsparcia i kompleksowego podejścia do systemu produkcji żywności.
Zrównoważony system produkcji żywności zostanie osiągnięty jedynie przy współpracy środowiska biznesowego, akademickiego oraz instytucjonalnego. Trójstronna współpraca umożliwi dynamiczny rozwój branży produktów roślinnych i zwiększenie jej roli w rozwoju polskiej gospodarki. Wsparcie instytucjonalne oraz legislacyjne jest niezbędnym krokiem ku zapewnieniu konsumentom dostępu do zdrowej i zrównoważonej żywności.
Liczne rozmowy w trakcie tegorocznej konferencji Plant-Powered Perspectives pokazały, że branża jest gotowa na dalszy rozwój. Jest to również krok, którego oczekują klienci.
